Ömer Maden

“Küçük kız, hüzünlü bir yabancıya gülümsedi. Bu gülümseme adamın kendisini daha iyi hissetmesini sağladı. Bu hava içinde, yakın geçmişte kendisine yardım eden bir dostuna teşekkür etmediğini hatırladı. Hemen bir not yazarak arkadaşına yolladı. Arkadaşı notu alınca o kadar keyiflendi ki, her öğlen yemek yediği lokantada garson kıza yüklü bir bahşiş verdi. Garson kadın ilk defa böyle bir bahşiş alıyordu. Akşam eve giderken kazandığı paranın bir parçasını her zaman köşe başında oturan fakir adamın şapkasına bıraktı. Adam öyle ama öyle minnettar oldu ki, iki gündür boğazından tek lokma geçmemişti. Karnını doyurduktan sonra, bir apartman bodrumundaki tek odasının yolunu ıslık çalarak tuttu. Öyle neşeliydi ki, saçak altında titreyen köpek yavrusu görünce, kucağına alıverdi. Küçük köpek gecenin soğuğundan kurtulduğu için mutluydu. Sıcak odada sabaha kadar koşuşturdu. Gece yarısından sonra apartmanı dumanlar sardı. Dumanı koklayan köpek öyle bir havlamaya başladı ki, önce fakir adam uyandı, sonra bütün apartman kalktı. Anneler babalar dumandan boğulmak üzere olan yavrularını kucaklayıp, ölümden kurtardılar. Bütün bunların hepsi tek kuruşluk maliyeti olmayan bir tebessümün sonucuydu…”

İnternet üzerinden bulduğum bu hikâye, küçük şeylerin büyük sonuçlara nasıl etki edebileceğine bir örnektir. Edward N.Lorenz'in ortaya koyduğu “Kaos Teorisi”nde de bu konuya değinilmiştir. Lorenz, sadece üç değişkenle kaos ortamı doğabileceğini keşfetmiştir. Bir sistemin başlangıç verilerindeki ufacık değişikliklerin bile, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabileceğini öngörmüş ve bunu örneklendirmek için 1972’de sunduğu bir çalışmada, bir kelebeğin Amazon ormanlarında kanat çırpmasının Avrupa’da fırtına kopmasına sebep olabileceği ifadesini kullanmıştı. Bu olay “Kelebek Etkisi” olarak bilinir. Doğru olup olmadığıispatlanabilirlik açısından mümkün olmadığı için sadece teoride kalmıştır. Bu durum çoğunlukla, oluşan küçük bir etkinin kaoslara sebep olabileceği durumlarda örnek olarak kullanılmaktadır.

Bunu basit deneyler yaparak ta görebiliriz. Domino taşlarını sıralar ve eşit aralıklarla sıraladıktan sonra, 5mm lik bir domino taşının 45-50kg lık bir mermer taşını nasıl düşürdüğünü gözlemek hiç de zor değildir.

Bu kuramı eğitimde de görüp uygulamak mümkündür.Einstein beş yaşında yatağında hasta yatarken, babası ona bir pusula gösterdi ve Einstein'in Bilimle ilgisi başlamış oldu. Einstein beş yaşında hasta yatarken, babası ona basit bir pusula gösterdi. Bu genç Einstein'in çok ilgisini çekti. Pusulayı defalarca etrafında döndürmesine rağmen içindeki ok aynı noktayı işaret ediyordu. Einstein boş uzayda güçlerin olduğunu ve pusulaya etki ettiklerini söyledi.

Yüzünüzden tebessüm eksik olmasın…