Ahmet Yaman

İslam dünyasında AŞURA yılın ilk ayı olan Muharrem’in onuncu gününün adıdır. O gün oruç tutma adeti Arapların ve Yahudilerin yaptığı bir ibadetti. İslamiyet’ten sonra oruç için Ramazan ayı ayrılınca, Müslümanlar bugün oruç tutmasalar da kutlamaya devam ettiler.

***

Şiiler Hz. Hüseyin’in Kerbelada öldürüşü için O gün yas tuttular; ölüm ve dirilme ile alakalı buğday yemeği yapıp dağıtma geleneği ile birleştirdiler.

***

Sünniler ise Hz. Adem’in tövbesinin kabul edilmesi, Hz. İbrahim’in ateşten kurtulması, Hz.Yakub’un oğlu Hz. Yusuf ile buluşması ve Hz. Nuh’un gemisinin Cudi dağına oturmasıAşura gününde olmuştur. Bundan başka birçok kutsal olay Bugün gerçekleşmiştir:

* Allah, Hz. Musa’ya Âşura Günü’nde bir mucize verip, denizi yararak Firavun ile ordusunu sulara gömülmesi,

* Hz. Yunus balığın karnından Âşura Günü kurtulması,

* Hz. İsa o gün dünyaya gelmiş ve o gün semâya yükselmesi,

* Hz. Davud'un tövbesi o gün kabul edilmesi,

* Hz. İbrahim'in oğlu Hz. İsmail o gün doğması,

* Hz. Yakub'un, oğlu Hz.Yusuf'un hasretinden dolayı kapanan gözleri o gün görmeye başlaması,

* Hz. Eyyûb hastalığından o gün şifaya kavuşması,

gibi olaylar bu günde gerçekleştiğinden kudsiyyeti fazla olan bir gündür.

***

Aşurenin anlam ve icadını anlatan hoş hikaye ise Nuh’un gemisinde kalanlarla pişirilen ve beraberce yenilen son yiyecek olduğu yönündedir.

***

Kutsal metinlerde olmasa da her din aşureyi bazı olaylara bağlamış ve kutlamalarda kullanılan/dağıtılan bir yiyecek maddesi olarak kullanmıştır.

***

Aşure daha sonraları sadece Muharrem ayının 10. Gününde yapılan değil her zaman yenilen bir tatlı halini almaya başladı. Hatta Osmanlı Sarayında önemli konuklara ikram edildi.

***

16. yüzyılda aşureye dövülmüş kabuksuz buğday, pirinç, badem, bakla, börülce, hurma, kuş üzümü ve kavrulmuş fındık, 17. Yüzyılda bunlara ilaveten ceviz, razaki üzümü, nohut, elma hatta yumurta konuluyordu.

***

Günümüzde ise yumurta kullanılmayan üzerine nar taneleri, incir, kayısı ve kuruyemişlerlesüslenen nefis bir tatlı olarak yenilmeye başlandı. Besleyici değeri de çok yüksektir ve besin öğelerinin birçoğunu içerir. Bir kase (ortalama 200 gram) da  300 ila -malzeme durumuna göre- 600 kaloriye kadar enerji bulunmaktadır.

***

Şimdi gelelim güzel bir aşurenin püf noktalarına:

Ben bol keşkekli ve şekerli aşureyi tercih ediyorum. Hatta keşkeği şekerle kaynatırken azıcık ondan yemessem rahat etmiyorum. Ayrıca içine konan fasulye ve nohutun iyi haşlanmasını ve kabuklarından ayrılmasını istiyorum. Bu birazda alışkanlıktan tabi ki… Ananem ne zaman aşure yapsa akşamdan fasulye ve nohutları suda bekletir sabah onları haşlar ve haşladıktan sonra tek tek kabuklarını ayıklardı. Şimdi hastalığından dolayı fazla uğraşamıyor ama sağolsun bana iyi bir aşure nasıl olur tattırmış oldu…

***

Şimdide bir tarifle yazımız tamamlayalım:

MALZEMELER ( 10 kişilik)

400 gram aşurelilk buğday

125 gram kurufasulye (mümkünse küçük boy)

125 gram nohut

150 gram kuru kayısı

200 gram kuru üzüm

150 gram kuru incir

1 çorba kaşığı portakal kabuğu rendesi (mevsimi ise)

800 gram toz şeker

5 litre su

1 çorba kaşığı ayçiçek yağı

1 su bardağı süt

1 tatlı kaşığı gülsuyu(isteğe bağı)

SÜS MALZEMELERİ (isteğe bağlı)

Dolmalık fıstık

Kuş üzümü

Ceviz içi

Fındık içi

Kuru incir

Nar taneleri (mevsimi ise)

YAPIMI

Bir gece önceden aşurelik buğdayı ılık suya, kurufasulyeyi soğuk suya, nohutuda ılık tuzlu suya koyun. Ertesi gün kurufasulye ve nohutu süzüp yıkayıp iyice haşlayın. Haşlama sularını atın ve hafif soğuduktan sonra kabuklarını temizleyin. Kuru kayısı ve kuru inciri nohut büyüklüğünde doğrayın. Bunlar hazır olunca aşurelik buğdayı yıkayıp süzün. Kuru üzümü ayıklayıp ayrı bir tencerede 10 dakika haşlayıp süzün.

Büyükçe bir tencereye 5 litre suyu, buğdayı ve 1 çorba kaşığı ayçiçek yağını koyun. Su kaynayınca altını kısıp ağır ateşte, kapağı kapalı olarak pişmeye bırakın. Dibini tutmaması için karıştırın. Buğdaylar yumuşayınca kapağını açın ve haşlanmış kuru üzümleri ilave ederek orta ateşte, yaklaşık 5 dakika, karıştırarak kaynatın. Eğer mevsimi ise portakal kabuklarını hoş koku vermesi için ekleyin. Haşlanmış ve temizlenmiş kurufasulye ve nohutu ekleyip tekrar 5 dakika daha kaynatın. Kuru kayısı ile şekerleri ekleyip karıştırarak kaynamasını sağlayın. Bir bardak süt ilave edin (süt hem rengi açar hem lezzet katar).

Eğer kaynarken kıvamın koyu olduğunu görürseniz azıcık kaynar su ilavesi ile tekrar kıvamı açılır. Çünkü buğdayın cinsi ne kadar su çekeceğini etkileyeceği için eklenecek su buna bağlıdır.

En son kuru incirler eklenerek 5 dakika daha kaynatarak ateşten alın. Üstünün kabuk tutmaması için arada karıştırarak bir süre kapağı yarı kapalı durumda piştiği tencerede soğutun. Kıvam koyuysa biraz süt ilave edip karıştırın. Kesinlikse su koymayın. Kıvam akıcı ise kepçeyle kaplara boşaltıp soğuğunca üzerine arzu ettiğiniz miktarda süsleme malzemeleri ile süsleyin.

Afiyet olsun