İlyas Köse

           Diş gıcırdatma; bireylerin genelde farkında olmadan, uyanık halde iken de olabildiği gibi genellikle uyku esnasında çenelerini sıkma olayıdır. Yetişkinlerde büyük oranda görülebildiği gibi çocuklarda görülme sıklığı % 15’ler civarındadır. Diş gıcırdatma ile alakalı kesin ve net bir sebep ortaya koyulamamıştır. Ancak çene kapama esnasında dişlerin birbirleriyle karşılıklı ilişkisinin bozuk olması, uyuma pozisyonun ve stresin etkili olduğunu gösteren çalışmalar ortaya koyulmuştur. Aşırı sinirli olan ve titiz kişilerde görülme ihtimali artar.Kişiler uyanık halde iken diş gıcırdattıklarının farkına varabilirler ancak uyku halinde bunun fark edilmesi ebeveynler, eşler veya aile bireyleri tarafından olabiliyor. Kişinin kendisinin bu durumun farkına varması ancak bir takım belirtilerin ortaya çıkması neticesinde olur.

            Bebeklerde bruksizmin karşılıklı süt dişlerinin ağızda sürmesi ile bebeklerin dişlerini birbirinesürtmeye çalışması neticesinde oluştuğu düşünülmektedir. Ayrıca çıkan sesin bebeklerin hoşuna gittiği ve bunun neticesinde bu alışkanlıklarını ilerletmesi, aynı şekilde süt dişi ile daimi dişlerin değişimi esnasında - bu dönem karma dişlenme diye adlandırılır- bu alışkanlığın karşılıklı süren yeni dişleri temas ettirme isteğiyle arttığı bildirilmiştir. Aile bu durumu tespit ettiğinde derhal bir diş hekimine müracaat etmelidir.

            Diş gıcırdatmanın en büyük belirtisi dişlerin çiğneyici yüzeylerinde meydana gelen aşınmalardır. Aşınmanın derecesine bağlı olarak dişlerde ısı değişikliklerine karşı hassasiyet meydana gelebilir. Sıkmanın derecesine göre dişlerde çatlaklar oluşabilir. Her ne kadar aşırı kuvvet uygulayarak diş fırçalama ve ileri yaş gibi durumlar sebep olarak gösterilse de diş sıkma da dişeti çekilmelerine sebebiyet verebilir. Aynı zamanda diş gıcırdatma esnasında yanak ısırma hadisesi meydana gelebileceği için yanak iritasyonları de görülebilir. Çiğneme kaslarında diş sıkma nedeniyle aşırı yüklenmeden dolayı spazm ve ağrı gelişebilir. Şakaklar ve çene ekleminde ağrı, hatta uzun süreli diş gıcırdatma olaylarında çene ekleminde tahribat meydana gelebilir. Burada saydığımız belirtiler her diş sıkma olayında meydana gelecektir diye bir kaide yoktur. Bu durumda diş gıcırdatma süresi ve şiddeti de önemlidir. Süre ve şiddet arttıkça belirtilerin bir çoğu belirgin bir şekilde ortaya çıkabilir.

            Diş gıcırdatma çok tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavide amaç çene eklemlerinde oluşabilecek tahribatları önlemek ve hastada meydana gelen kas, şakak ağrılarını vs. ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla hastaya ilk yapılması gereken gece plağı veya gece koruyucusu dediğimiz bir aparey uygulamasıdır. Gece plağı; şeffaf, plastik benzeri bir malzemeden yapılan, gece yatarken takılan, dişlerin üzerini örten, çok sert olmayan, dişlik diyebileceğimiz bir apareydir. Bu aparey dişlerin birbirine temasını engelleyerek diş gıcırdatmayı önler. Bir müddet sonra da alışkanlığı ortadan kaldırır. Tabi gece plağı tedavide tek başına yeterli olmayabilir. Bunun yanında stres terapisi, rahat uyumayı sağlayıcı tedbirler, kas gevşetici ilaçların kullanılması, hatalı yapılmış dolgu ve protezlerin düzeltilmesi gibi ek tedavilerin de uygulanması gerekebilir. Tedavinin belirli bir süresi yoktur. Belirtiler ortadan kalkana kadar, hastanın şikayetleri giderilene kadar tedaviye devam edilir.