İlyas Köse

Aftöz stomatit ya da kısaca aft olarak isimlendirdiğimiz lezyonlar; belirli dönemlerde yanağımızın veya dudağımızın içinde, ağız tabanı ve dil altında, dilin üst kısmında, bazen de boğazımızda ortaya çıkan ve yaklaşık bir hafta on gün boyunca var olan, minik ülserler şeklindeki ağız yaralarıdır.

Çıkacağı bölgede bir iki gün öncesinde kaşıntı ve kızarıklık şeklinde kendini gösterir. Sonrasında ortası beyaz etrafında kırmızı bir halesi olan, hafif çukur, 2-3 mm çapında bir yara haline gelir. Küçük bir krateri andırır.Ağız hareketleri veya yemek yerken gıdaların  yaraya teması ve asitli veya sıcak içeceklerin içilmesi acı ve ağrıya sebebiyet verir. Tek bir tane büyük(majör tip) olabildiği gibi birkaç tane küçük (minör tip) ülserler de olabilir. Minör tipteki aftöz lezyonlar yılda birkaç kez çıkabilirler. Bir hafta – on gün kadar devam edip, iyileşirler.

Ağız içinde aft oluşma nedenini belirlemek için birçok araştırmayapılmıştır. Ancak aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kötüleştirici birçok faktör saptanmasına rağmen aftın oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir. Herhangi bir virüs veya bakterinin meydana getirdiği bir durum değildir. Ancak vücut direncinin düştüğü viral veya bakteriyelenfeksiyonlardan sonra gelişebilir. Burada sebep mikroorganizmalar değil vücut direncinin düşmesidir. Yine kan hastalıkları, demir, vitamin ve folikasit eksiklikleri, hormonal düzensizlikler, nörolojik ve psikolojikbozukluklar, yanak, dil, dudak ısırma, sert yiyeceklerin ve asitli gıdaların tahrişi, yumuşak olmayan diş fırçalama işlemleri esnasında meydana gelentravma, iyi adapte olmayan protezlerin neden olduğu vuruklar da aft için uygun zeminin oluşmasına yardımcı olurlar.

Aftlar Behçet Hastalığı gibi bir takım sistemik hastalıkların belirtisi olabilir. Behçet Hastalığı genellikle 30-40 yaş arası erkeklerde, bağışıklıksistemi bozukluğunda ağızda, gözde ve cinsel bölgelerde aftöz lezyonlar ilekarakterizedir. Bu sendromda ağızda görülen lezyonlar majör tip aftlarla benzerlik gösterdiklerinden dikkatli olunmalıdır. Bu durumda hasta konusunun uzmanı bir doktora yönlendirilmelidir.

Aftın oluş nedeni tam olarak bilinemdiği için geliştirilebilmiş kesin bir tedavisi yoktur, kendiliğinden iyileşir. Ancak bu süre içerisinde vereceği ağrı ve acıyı azaltmak için yüzeysel anestetik maddeler, içerisinde anestetik madde bulunan ağız gargaraları, bazı steroid içeren ilaçlarkullanılabilir. Majör tip dediğimiz tek ve derin ülserasrasyonlar daha fazla ağrılı olabilirler. Bu lezyonlar ateş yapabilirler ve kendiliğinden iyileşmeleri için haftalar hatta daha da uzun zaman geçebilir. Bu durumda da yapılması gereken aynısıdır.